Με μέλι ανατράφηκε ο Δίας (από τη νύμφη Μέλισσσα), ο δυνατότερος και ισχυρότερος Θεός της Μυθολογίας. Μύθος, αλλά η αξία του μελιού εμφανίζεται από τα αρχαία χρόνια. Ο Ιπποκράτης και ο Αριστοτέλης συνιστούσαν το μέλι για τη θεραπεία πολλών ασθενειών. Πίστευαν ότι το μέλι παρατείνει τη ζωή.Τι γίνεται όμως με την διατροφική αξία του μελιού στη σύγχρονη ιατρική; Πολλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί παγκοσμίως για τις θεραπευτικές ιδιότητες του. Ωστόσο ο μηχανισμός δράσης του μελιού παραμένει άγνωστος ακόμα. Σύμφωνα όμως με εργαστηριακά πειράματα, το μέλι αναστέλλει την ανάπτυξη διαφόρων «γνωστών» μικροβίων, όπως το ελικοβακτήριο του πυλωρού, οι ψευδομονάδες, και ορισμένων μυκήτων, όπως ο Candida Albicans (υπεύθυνος για τις κολπίτιδες) [1]. Ευαίσθητοι στο μέλι παρουσιάστηκαν και οι μικροοργανισμοί: Streptococcous pyogenes (προκαλεί στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα), Klebsiella pneumonia (προκαλεί πνευμονία, ουρολοιμώξεις), Staphylococcus aureus (προκαλεί πυώδη φλεγμονή), E. Coli (γνωστό εντεροαιμορραγικό βακτηρίδιο), Streptococcous faecalis, Bacteroides fragilis, Clostiridium tetani (προκαλεί τέτανο) [2]. Το μέλι επιταχύνει την επούλωση των τραυμάτων και των εγκαυμάτων (όπως “αποδεικνύει” και η λαϊκή παροιμία «Να σε κάψω Γιάννη, να σε αλείψω μέλι!). Η επουλωτική ιδιότητα του οφείλεται στην ικανότητα του για επιθηλιοποίηση των άκρων του τραύματος και στην αποιδηματική και αντιμικροβιακή δράση του [3].
Τελευταίες έρευνες αναζητούν να βεβαιώσουν την αντικαρκινική δράση του μελιού. Το μέλι περιέχει chrysin, galangin, pinobanksin, pinostrobin, pinocembrin, acacetin, καφεϊκό οξύ, καφεϊκούς εστέρες φαινυλικού οξέος, quercetin, kaempferol, και απιγενίνη, τα οποία έχουν αντικαρκινική δράση [4]. Ομάδα ερευνητών, του εργαστηρίου Βιολογικής Χημείας (Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Oulu της Φινλανδίας και το Τμήμα Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μελέτησε τη χημική σύνθεση και τις βιολογικές ιδιότητες του Ελληνικού μελιού (θυμάρι, πεύκο και ελατίσιο μέλι). Τα αποτελέσματα των μελετών έδειξαν ότι όλες οι κατηγορίες μελιού παρουσίασαν αντι-οιστρογονική δράση και μικρή οιστρογονική δράση σε χαμηλές και υψηλές συγκεντρώσεις καρκινικών κυττάρων του μαστού MCF-7. Ειδικότερα το θυμαρίσιο μέλι μειώνει τη βιωσιμότητα των ενδομύτριων καρκινικών κυττάρων Ishikawa και PC-3 καρκινικών κυττάρων του προστάτη. Αξιοσημείωτο ήταν ότι το θυμαρίσιο μέλι περιείχε μια μοναδική ένωση [E-4-(1,2,4-Trihydroxy-2,6,6-trimethyl cyclohexyl)-but-3-en-2-one], η οποία αναστέλλει τη βιωσιμότητα του προστάτη και των καρκινικών κυττάρων του μαστού. Εν κατακλείδι, διαπιστώθηκε ότι τα Ελληνικά μέλια είναι πολύ πλούσια σε φαινολικές ενώσεις, που διαμορφώνουν οιστρογονική δραστηριότητα ενώ μία διατροφή πλούσια σε θυμαρίσιο μέλι μπορεί να προλάβει την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη, του μαστού και του ενδομητρίου [5]. Σαφώς και δεν θεραπεύτηκε ο καρκίνος, αλλά επιβεβαιώθηκε η, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, διατροφική αξία του μελιού, αλλά με μέτρο («ΠΑΝ ΤΟ ΠΟΛΥ ΤΗ ΦΥΣΕΙ ΠΟΛΕΜΙΟΝ», δηλαδή κάθε τι το υπερβολικό δεν το ανέχεται η φύση – Ιπποκράτης ο Κείος , 460 - 370 π.χ.).
Όσο για τους διαβητικούς και γενικότερα όσους προσέχουν τη διατροφή τους, η κατανάλωση μελιού έχει αποδειχθεί ότι έχει πιο αργή απορρόφηση από το αίμα (καθιστώντας το λιγότερο πιθανό να προκαλέσει υπερδιέγερση της παραγωγής ινσουλίνης) σε σύγκριση με τη ζάχαρη, και να οδηγήσει σε μείωση του επιπέδου γλυκόζης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιώντας το μέλι ως γλυκαντική ουσία αντί για ζάχαρη μπορεί να είναι επωφελές για τη συνολική υγεία [6].
[1] Patrozou et al, 2010, “The role of dietitian in the prevention of infections”, Hellenic Journal of Nutrition and Dietetics”, volume 1, pages 37-44.
[2] Efem et al, (1992), “The antimicrobial spectrum of honey and its clinical significance”, Infection, Volume 20, pages 227-229.
[3] Efem S., (1988), “Clinical observations on the wound healing properties of honey”, British Journal of Surgery, Volume 75, pages 679-681.
[4] http://foodforbreastcancer.com/foods/honey
[5] Tsiapara et al (2009), “Bioactivity of Greek honey extracts on breast cancer (MCF-7), prostate cancer (PC-3) and endometrial cancer (Ishikawa) cells: Profile analysis of extracts”, Food Chemistry, volume 116, issue 3, pages 702-708.
[6] http://foodforbreastcancer.com/foods/honey
